Does Skopje need a "Skenderbeg Square"?

The Macedonian government is spending millions to renovate a square in Skopje. Now the mayor of an ethnic Albanian majority municipality wants to construct a competing square across the river. Are things getting out of hand?

By Klaudija Lutovska for Southeast European Times in Skopje -- 08/10/10

Izet Medziti, mayor of the Chair district in Skopje, has an ambitious plan for his predominantly ethnic Albanian municipality. He wants to build a massive new public square honouring the 15th-century hero Skenderbeg.


At 29,000 square metres, it will be larger than the existing Macedonia Square, just across the River Vardar, which bisects the city. Constructing it could cost as much as 50m euros.

Because it would be located on a legally protected national landmark, Skopje's Old Bazaar, a state permit is required. "The Chair municipality has not asked for such a permit," Culture Minister Elizabeta Kancevska-Milevska told SETimes.

Nevertheless, the government has allocated an estimated 356,000 euros to draw up an architectural plan.

Albanian intellectuals seem divided over the issue. Many question the need and cost, saying it is a costly example of urban planning being used for political ends.

Others argue the new square will reflect Skopje's multiethnic reality -- something they say the government's "Skopje 2014" project, aimed at renovating Macedonia Square, failed to do.

"Is the square necessary at a time when the citizens have many more urgent needs?" asks journalist Nazim Rashidi, summing up the reaction of many.

Dzabir Dervala of the NGO "Civil" describes the plans as "megalomanic" and "on par with the other party across the bridge". Both, he says, are unproductive.

"From a political aspect," Dervala said, "the square is a reflection of what is happening in the country and is arrogantly forced by the governing elements [upon the citizens]."

Politicians, he says, would do better to propose infrastructure projects that "deal with poverty and address security challenges".

Monumental works can be a positive thing in normal circumstances, writes analyst Alber Musliu, but not in a time of economic crisis. The rush to propose competing squares is like "creating feuds", he suggests.

Sociologist Hasan Jashari, however, believes the new square will help ease interethnic tensions, though at a steep cost. "It is a compromise solution by the coalition partners to achieve peace in house. It is not a product of the real needs of the population, keeping in mind the essential problems of the citizens with regard to food, health care, education and housing," Jashari said.

Analyst Artan Sadiku disagrees. "The suggestion to build a square around the Skenderbeg statue is being exploited by [the Democratic Union of Integration party] to fulfil its party goals, as well as to stir up ethnic tensions in Macedonia," said Sadiku.

By naming this project "Skenderbeg", DUI is trying to position itself to Albanians as a history maker in its competition with its coalition partner, VMRO. "In order to stay in power, the parties use the same methods to create a nationalist fetish through which the state budget is spent on construction," he said.

Others, like Union of Albanian Intellectuals Avzi Mustafa and journalist Daut Dauti, are enthusiastic. They argue the project is well thought out and links the modern and the traditional.

It will also allow easier access and freer communication between Skopje's two parts bisected by the Vardar, they say. After all, "this space belongs to us all," Dauti concludes.

________________________________________________________________
 
Ka nevojë Shkupi për një "Shesh Skënderbeg"?
 
Izet Mexhiti, kryebashkiaku i lagjes Çair në Shkup, ka një plan ambicioz për komunën e tij me mbizotërim etnik shqiptar. Ai do që të ndërtojë një shesh të ri masiv publik për të nderuar heroin e shekullit të 15-të, Skënderbeun.


Me 29,000 metra katrore, ai do të jetë më i madh se Sheshi i Maqedonisë, vetëm përtej lumit Vardar, që ndan qytetin. Ndërtimi i tij mund të kushtonte deri në 50 milion euro.

Për shkak se ai do të vendosej në një vend kombëtar të mbrojtur me ligj, Pazarin e Vjetër të Shkupit, kërkohet një leje shtetërore. "Bashkia e Çairit nuk ka kërkuar për një leje të tillë," i tha SETimes ministrja e kulturës Elizabeta Kançevska-Milevska.

Megjithatë, qeveria ka ndarë rreth 356,000 euro për të hartuar një plan arkitekturor.

Intelektualët shqiptarë duken të ndarë lidhur me çështjen. Shumë vënë në pikpyetje nevojën dhe koston, duke thënë se është një shembull i kushtueshëm i planifikimit urban që po përdoret për qëllime politike.

Të tjerë argumentojnë se sheshi i ri do të pasqyrojë realitetin multietnik të Shkupit, diçka që siç thonë ata, projekti i qeverisë "Shkupi 2014" që kishte për qëllim rinovimin e Sheshit Maqedonia, dështoi ta bënte.

"Është sheshi një domosdoshmëri në një kohë kur qytetarët kanë nevoja shumë më urgjente?" pyet gazetari Nazim Rashidi, duke përmbledhur reagimin e shumë vetëve.

Xhabir Dervala i OJQ-së "Civil" i përshkruan planet si "megallomane" dhe baraz me palën tjetër përtej urës". Të dyja, thotë ai, janë jofrutdhënëse.

"Nga një aspekt politik," tha Dervala, "sheshi është një pasqyrim i asaj që ndodh në vend dhe është detyruar me arrogancë nga elementë qeverisës [mbi qytetarët]."

Politikanët, thotë ai, do të bënin më mirë të propozonin projekte infrastrukture që "të merreshin me varfërinë dhe t'i drejtoheshin sfidave të sigurisë".

Veprat monumentale mund të jenë një gjë pozitive në rrethana normale, shkruan analisti Alber Musliu, por jo në kohë krizash ekonomike. Nxitimi për të propozuar sheshe konkurruese është si "të krijosh hasmëri", sugjeron ai.

Sociologu Hasan Jashari, megjithatë beson se sheshi i ri do të ndihmojë të zbuten tensionet ndëretnike, ndonse me një kosto të lartë. "Është një zgjidhje kompromisi nga partnerët e koalicionit për të arritur paqen në vend. Nuk është produkt i nevojave reale të popullsisë, që ka parasysh problemet thelbësore të shtetasve lidhur me ushqimin, kujdesin shëndetësor, arsimin dhe strehimin," tha Jashari.

Analisti Artan Sadiku nuk është dakord. "Sugjerimi për të ndërtuar një shesh rreth statujës së Skënderbeut është shfrytëzuar nga [partia e Bashkimit Demokratik për Integrimin] për të përmbushur qëlimet e partisë si dhe për të nxitur tensionet etnike në Maqedoni," tha Sadiku.


Duke e qujtur këtë projekt "Skënderbeg", BDI po përpiqet ta vërë veten ndaj shqiptarëve si historibërëse në konkurrim me partneren e saj të koalicionit VMRO. "Me qëllim që të qëndrojë në pushtet, partitë përdorin të njëjtat metoda për të krijuar një fetish nacionalist nëpërmjet të cilit shpenzohet për ndërtimin buxheti i shtetit," tha ai.

Të tjerë si Avzi Mustafa i Bashkimit të Intelektualëve Shqiptarë dhe gazetari Daut Dauti, janë entusiastë. Ata argumentojnë se projekti është i menduar mirë dhe lidh modernen me tradicionalen.

Ai do të kejojë gjithashtu akses më të kollajtë dhe komunikim më të lirë midis të dy pjesëve të Shkupit të ndara nga Vardari, thonë ata. Gjithasesi, "kjo hapësirë na takon e gjitha ne," përfundon Dauti.